صنایع دستی چین

چین یکی از پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان با نیروی کار عظیم هست که در تولید صنایع مختلف و صادرات به سراسر کشورهای جهان بسیار موفق است. یکی از صنعت‌های مهم که این کشور در آن بسیار موفق عمل کرده است تولید صنایع‌دستی است که انواع گوناگونی دارد. اگر شما قصد سفر به کشور چین را دارید و می‌خواهید قبل از سفر با صنایع‌دستی و سوغات چین آشنا بشوید پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید. ‌

تاریخچه صنایع‌دستی در کشور چین 

از سال 1979 میلادی که چین، درهای خود را به جهان خارج باز کرد، به سرعت در مسیر توسعه گام نهاد به‌طوری‌که با تصویب قانون سرمایه‌گذاری خارجی با تضمین برگشت سود تا میزان 100 درصد در سال 1986 میلادی موجب امضا 84000 قرارداد سرمایه‌گذاری مشترک با طرف‌های خارجی طی سال‌های 1991 تا 1993 میلادی گردید و طی سال 1992 میلادی حدود 30 میلیارد دلار سرمایه‌های آمریکایی را جذب کرد.

با توجه به غلبه‌ی جامعه‌ی روستایی در چین، استقرار صنایع مناسب روستا در قالب صنایع کوچک از اولویت‌های سیاست توسعه‌ی اقتصادی چین بوده است. چین، دارای سابقه‌ی طولانی و بسیار درخشانی در تکامل علوم و فنون و پیشرفت تمدن بشری می‎باشد و صنعتگران و هنرمندان چینی طی قرون و اعصار متمادی همواره سهم مهمی در تولید و عرضه‌ی صنایع‌دستی با ارزش و ممتاز داشته‌اند. صنایع‌دستی چین با داشتن ریشه‌های بسیار قوی در تاریخ کهن آن کشور از حدود 30 پیش با نگرشی جدید و هماهنگ با توسعه‌ی جهانگردی از رشد بالایی برخوردار بوده است.

ساختار تولید صنایع‌دستی در چین دارای ویژگی‌های زیر است:

• عمده‌ی تولید محصولات صنایع‌دستی در شهرهای بزرگ نظیر پکن، جانگ‌سو و گوانگژو معمول بوده و در روستا‌ها عمومیتی ندارد.
•  واحدهای تولیدی به صورت کارگاه‌های بزرگ و متمرکز دولتی فعالیت می‌نمایند که همراه با تقسیم کار و اعمال مدیریت صنعتی می‌باشد و همین خصوصیت موجب کنترل کیفیت تولیدات در کلیه‌ی مراحل ساخت به بهترین شکل ممکن گردیده است.
•  نیروی انسانی شاغل در صنایع‌دستی چین کاملا جوان (میانگین سنی کمتر از 25 سال) است.
•   غالب محصولات تولیدی جنبه‌ی تزئینی داشته و با هدف صدور به خارج تولید می‌گردد.
•  تاثیرپذیری فوق‌العاده‌ی صنایع‌دستی از هنرهای تجسمی نظیر نقاشی و مجسمه‌سازی.

تنوع فوق‌العاده‌ی طرح‌ها و تولیدات در رشته‌های مشخصی از صنایع‌دستی بیشتر فعالیت‌های مربوط به تولید، فروش داخلی و صدور صنایع‌دستی به خارج توسط یک شرکت سراسری به نام شرکت ملی واردات و صادرات صنایع‌دستی و هنری چین تحت عنوان China National Arts & Crafts Import & Export Corporation صورت می‌گیرد. این شرکت در شهرهای مختلف نظیر پکن، گوانگژو، جانگسو دارای شعباتی است. البته در همین راستا شرکت‌های دولتی دیگری نیز با اختیار داشتن کارگاه‌های بزرگ تولیدی نظیر شرکت واردات و صادرات صنایع‌دستی و هنری پکن فعالیت دارند.

انواع صنایع‌دستی چین

تنوع رشته‌های صنایع‌دستی در کشور چین بسیار زیاد است و بیشتر محصولاتی که توسط هنرمندان چینی تولید می‌شوند هم جنبه کاربردی دارند و هم جنبه تزئینی، در ادامه برخی از مشهورترین صنایع‌دستی چین معرفی شده است.

قالیبافی 

یکی از صنایع‌دستی پر رونق و ممتاز کشور چین که در سطح جهانی نیز صاحب اعتبار قابل ملاحظه‌ای می‌باشد، قالیبافی است و در حال حاضر حدود 4000 دستگاه قالیبافی به صورت متمرکز توسط شرکت واردات و صادرات صنایع‌دستی و هنری پکن اداره می‌شود. قالی‌های تولیدی با استفاده از پشم، کرک و ابریشم تولید و بعضا دارای رج‌شماری حدود 40 و بالاتر از آن بوده و فارسی‌باف می‌باشند. در میان طرح‌ها و نقوش قالی‌های چینی بعضا نقوش و طرح‌های اصیل و سنتی چین نیز با ظرافت و زیبایی تمام بر حاشیه و متن قالی‌ها نقش می‌بندند. قالی چین به علت پایین بودن قیمت تمام شده در مقام ممتازی قرار دارد و به صورت رقیب جدی فرش ایران در بازارهای بین‌المللی مطرح است.

صنایع‌دستی لاکی

این هنر-صنعت دارای سابقه‌ی طولانی تولید بوده و قدمت آن حدود 1000 سال می‌باشد ضمن آن که باید گفت: اوج رونق و شکوفایی آن در قرن پانزدهم و در دوره‌ی مینگ بوده است. تولید در این رشته دارای پیچیدگی خاصی بوده و شامل مراحل قالب‌گیری، لعاب‌کاری قسمت‌های درونی و بیرونی اشیا، پوشش زمینه‌ی نقوش و طرح‌ها، لاک‌کاری، کشیدن نقوش روی اشیاء کنده‌کاری و سپس حرارت دادن آن است. معمولا با ده‌ها لایه لاک به تدریج سطح بیرونی اشیاء را می‌پوشانند.

محصولات مزبور که گاهی نیز به صورت کنده‌کاری و مشبک‌کاری تولید و عرضه می‌گردد شامل انواع گلدان، بشقاب، جعبه، تنگ، زیورآلات، مبلمان و پاراوان‌های تزئینی می‌باشد. مرکز عمده‌ی تولید این فرآورده‌ها در شهر پکن بوده و کارگاه بسیار بزرگ آن توسط شرکت دولتی واردات و صادرات صنایع‌دستی و هنری پکن اداره می‌شود و قدمت آن به حدود 80 سال پیش می‌رسد.

میناکاری به صورت خانه‌بندی

 این رشته را می‌توان از نظر وسعت دامنه‌ی تولید، تنوع و زیبایی محصولات آن مهم‌ترین رشته‌ی صنایع‌دستی چین محسوب نمود که در شهر پکن تولید می‌شود. فرآورده‌های تولید شده شامل انواع ظروف تزئینی، گلدان تزئینی، مجسمه و زیورآلات می‌باشد.

هنر میناکاری دارای سابقه‌ی به نسبت طولانی است و این نوع محصولات از زمان سلسسله‌ی مینگ (حدود چهارصد سال پیش) شهرت و معروفیت پیدا کرده است. برای تولید محصولات میناکاری ابتدا زیرساخت از فلز مس ساخته و پرداخته می‌شود، در مرحله‌ی بعد طرح موردنظر را با مواد رنگی روی بدنه‌ی مسی اشیاء منتقل کرده و سپس مفتول‌های مسی بسیار ظریفی را با استفاده از پنس و قالب کوچک به شکل موردنظر درآورده و روی خطوط اولیه‌ی طرح با چسب می‌چسبانند و پس از خشک شدن آن را درون کوره حرارت می‌دهند به‌نحوی‌که نقوش مزبور روی اشیا کاملا تثبیت‌شده و حالت برجسته به خود می‌گیرد.

آنگاه لعاب‌کاری مینا و نقاشی آن انجام می‌شود. در پایان مشاهده می‌شود که فضاهای خالی میان نقوش و بدنه‌ی اشیا به قطر یک میلی‌متر با لعاب و رنگ پر شده و نقوش حالت برجسته‌ی خود را از دست می‌دهد. در مرحله‌ی آخر برای پخته شدن لعاب مینا دوباره اشیا را درون کوره حرارت می‌دهند.

صنایع‌دستی دریایی 

کشور چین به علت داشتن مرزهای آبی طولانی و دسترسی به آب‌های گرم اقیانوس آرام از طریق دریای زرد و دریای شرقی و جنوبی چین، امکانات زیادی جهت استفاده از انواع صدف‌ها، مرجان‌ها و بقایای آبزیان در اختیار دارد. وجود مواد اولیه‌ی فراوان و متنوع و نیروی کار ارزان موجب شده ا با الهام از طبیعت زیبای این سرزمین اقدام به برش؛ نقاشی و چسباندن قطعات مختلف صدف؛ مرجان و سایر بقایای آبزیان دریا به یکدیگر جهت تهیه و ساخت تابلوهای تزئینی نمایند. تابلوهای مذکور در ابعاد مختلف ساخته شده و به قیمت مناسب عرضه می‌گردد.

ابریشم‌بافی و ابریشم‌دوزی

کشور چین را باید مهد ابریشم دانست. به طوری که شهرت دارد، برای نخستین بار تخم کرم ابریشم را حدود 500 سال پیش یکی از مبلغین مسیحی در داخل عصای خود جاسازی کرده و از آن جا به اروپا برد و همین امر موجب پرورش کرم ابریشم در مقیاسی وسیع در فرانسه و ایتالیا شد.

با توسعه‌ی صنایع‌ نساجی در سال‌های اخیر، بافت پارچه‌ی ابریشم به کمک دستگاه‌های دولتی محدود شده ولی در مقابل آن رودوزی با ابریشم بر روی پارچه‌های بسیار نازک ابریشمی ساده و سفید با الهام از گل‌ها، گیاهان و پرندگان و حتی انواع ماهی‌ها و آبزیان به سرعت توسعه‌یافته و محصولات مختلفی به صورت تابلو، کلاهک، آباژور و جداکننده‌ی فضا تولید و اغلب به اروپا و آمریکا صادر می‌شود.

بامبوبافی

نظر به دسترسی به مواد اولیه‌ی بامبو به ویژه در سواحل جنوبی و جنوب شرقی چین، بامبوبافی یکی از صنایع‌دستی پر رونق و در ضمن صادراتی آن کشور را تشکیل می‌دهد. به طوری که همه ساله مقادیر قابل‌توجهی از انواع محصولات بامبوی تولید چین به کشورهای اروپای غربی و آمریکای شمالی صادر می‌گردد.

با برش ساقه‌ی بامبو و بافت رشته‌های نازک و ضخیم و سپس پوشاندن آن با لاک مخصوص، متجاوز از 120 نوع فرآورده‌های گوناگون نظیر انواع سبد، گلدان، آویز، سرویس چایخوری، پارچ، لیوان، کیف، چمدان، سینی، بادبزن و غیره با پوشش بامبو تولید و عرضه می‌گردد.

حصیربافی 

هنر حصیربافی یکی از هنرهای رایج در اکثر کشورهای جهان است. بافت حصیر به صورت زیرانداز و تولید انواع سبد که بیشتر جنبه‌ی مصرفی و آن هم مصرف در داخل کشور چین دارد، یکی از صنایع‌دستی چین می‌باشد.

روکاری (رودوزی) 

تهیه‌ی انواع محصولات نظیر رومیزی، روتختی، دستمال، کوسن و همچنین تابلوهای تزئینی به طریق رودوزی سنتی یکی دیگر از انواع صنایع‌دستی اصیل و سنتی چین است. روکاری بر روی پارچه‌های پنبه‌ای و پولیستر با استفاده از انواع نخ‌های تزئینی و رنگین صورت می‌گیرد. ضمن آن که سوزن‌دوزی بر روی ابریشم را باید نفیس‌ترین و ارزنده‌ترین نوع رودوزی‌های چین محسوب نمود که البته سوزن‌دوی بر روی ارزنده‌ترین نوع رودوزی‌های چین محسوب نمود که البته سوزن‌دوزی بر روی ابریشم را بیشتر به صورت تابلوهای زیبا که مناظر طبیعی و حتی محیط قعر دریا را همراه با ماهی‌ها و آبزیان رنگارنگ تصویر می‌نماید، مشاهده می‌گردد.

کنده‌کاری و منبت‌کاری چوب

از جمله دیگر صنایع‌دستی چین، کنده‌کاری روی چوب فوفل است که اشیا، مجسمه‌ها و مبلمان از آن ساخته می‌شود. همچنین منبت‌کاری چوب نیز از جمله هنر-صنعت‌هایی است که در جمهوری خلق چین رواج دارد.

معرق‌کاری روی چوب 

تولید انواع تابلو، جعبه و پاراوان به شیوه‌ی معرق‌کاری نیز در چین متداول است. برای تزئین سطح چوب اغلب از صدف استفاده می‌شود ولی در مواردی هم افزون بر صدف، عاج و سنگ یشم را به کار می‌برند. عمده‌ی این محصولات در شهر گوانگژو تولید شده و برای فروش، بیشتر در پکن عرضه می‌شود.

سرامیک‌سازی

چین را باید مهد سرامیک‌سازی در دنیا دانست زیرا کلمه‌ی China Ware یا چینی‌آلات از این سرزمین گرفته شده و علت عمده‌ی آن کشف خاک سفید کائولین برای نخستین بار طی قرن‌های گذشته در این سرزمین است. این خاک برای نخستین بار در این تپه شناسایی و در صنعت سرامیک مورد استفاده قرار گرفته است. البته علاوه بر خاک کائولن از خاک رس مرغوب حاصل از رسوبات رودخانه‌های بزرگ این کشور نظیر رودخانه‌ی یانگ‌تسه و رودخانه‌ی زرد به بهترین شکل ممکن برای ساخت محصولات سفال و سرامیک استفاده می‌شود.

ساخت اشیا و مجسمه‌های تزئینی از سنگ یشم و مرمر 

ساخت مجسمه‌های تزئینی یکی دیگر از صنایع‌دستی پر رونق و صادراتی چین است. در شهر پکن که عمده‌ترین مرکز تولید این‌گونه محصولات می‌باشد. این کارخانه در سال 1958 میلادی تأسیس و شاغلین آن حدود 1800 نفر است. به هر حال استفاده از سنگ‌های گران‌بهای دیگر نظیر اُنیکس و لاجورد نیز همانند سنگ یشم و سنگ مرمر برای ساخت انواع مجسمه‌ها و اشیا تزئینی از دیرباز در چین مرسوم بوده و امروزه نیز خریداران ثابتی در اروپا و امریکا دارد.

با توجه به حجم تولید و صادرات و همچنین اصالت و تنوع صنایع‌دستی در چین، این کشور را می‌توان یکی از سه کانون عمده‌ی صنایع‌دستی جهان به همراه هند و ایران محسوب نمود. بایستی یادآور شد که طبق آمار موجود، میزان صادرات سالانه‌ی صنایع‌دستی چین بیش از 5 میلیارد دلار و میزان فروش به گردشگرانی که از این کشور دیدن می‌کنند، به بیش از 500 میلیون دلار می‌رسد. گفتنی است که در شهر پکن چند فروشگاه بزرگ صنایع‌دستی دایر می‌باشد که متعلق به مرکز خدمات هنرها و صنایع‌دستی پکن می‌باشد.

تهیه و گردآوری مطلب: وبلاگ فروشگاه اینترنتی پرنون

منبع: نگرشی بر تحولات صنایع دستی در جهان

 با ارسال دیدگاه و پیشنهادات خود ما را در بهبود مطالب یاری کنید.