صنایع دستی مالزی

کشور مالزی به خاطر تاریخ غنی و صنایع‌دستی نفیس خود مشهور است. به دلیل ترکیبی از فرهنگ و تعدادی از قبایل ساکن مالزی، صنایع‌دستی مالزی ترکیبی از همین موارد را به نمایش می‌گذارد.

هنگام سفر و بازدید از مالزی، انواع صنایع دستی مالزی را مشاهده خواهید کرد که تعدادی از آن‌ها فوق‌العاده زیبا هستند و می‌توان آن‌ها را به عنوان سوغات به خانه بازگرداند. در ادامه شما انواع صنایع‌دستی و سوغات مالزی را به شما معرفی می‌کنیم پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

تاریخچه صنایع‌دستی در مالزی

کشور مالزی در جنوب شرقی آسیا دارای آمیزه‌ای از سنت‌های بومی مردم مالایا، تمدن اسلامی و فرهنگ چینی است. ساکنان بومی این کشور به تدریج از قرن سیزدهم میلادی بر اثر مراودات تجاری با بازرگانان هندی و ایرانی و آشنایی با احکام اسلامی، داوطلبان آیین بودایی را رها کرده و به اسلام گرویدند.

 در برابر بومیان مسلمان، تعداد مهاجران چینی نیز با آیین کنفوسیوس و سنت‌های خاص خود، پیوسته به این سرزمین افزایش یافته به طوری که امروزه تقریبا 40 درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند.

طرح‌ها و نقش‌های گوناگون به کار رفته در تولید پارچه‌های دستبافت و کنده‌کاری روی چوب این کشور، تنوع قومی، فرهنگی و اعتقادی مردم مالزی را نشان می‌دهد. احیا صنایع‌دستی در مالزی نیز با دستیابی این کشور به استقلال سیاسی در سال 1975 میلادی آغاز گردید. خوشبختانه سیاست‌های تشویقی و حمایتی دولت در این راستا، مشارکت صنعتگران و همچنین مدیران بخش غیردولتی را نیز جلب کرد.

در نتیجه‌ی تلاش‌های صورت گرفته طی چهل سال گذشته، امروزه صنایع‌دستی در مالزی از شکوفایی لازم برخوردار است. از جمله تدابیر سازنده، اوج نهادن به صنعتگران و هنرمندان برگزیده و تأمین معیشت آن‌ها با هدف انتقال اطلاعات و تجربیات به هنرجویان جوان می‌باشد.

 احیاء معماری اصیل اسلامی نیز در سال‌های اخیر، زمینه‌ی مساعدی را برای پرورش استعدادها و بروز خلاقیت‌ها در رشته‌هایی از صنایع‌دستی که در تزئین بناهای مختلف کاربرد دارد، فراهم نموده است.

به طور کلی این واقعیت به خوبی احساس می‌شود که کشور مالزی به شدت درصدد بازیابی هویت ملی و اسلامی خود بوده و صنایع‌دستی به عنوان یکی از نمادهای این هویت دارای جایگاه ویژه‌ای می‌باشد.

انواع صنایع‌دستی و سوغات مالزی

صنایع دستی و هنرهای مالزی بسیار متنوع هستند. صنعتگران مالزیایی از ابزارهای مختلفی برای درست کردن آثار هنری استفاده می‌کنند. در ادامه تعدادی از هنرهای سنتی و صنایع دستی که در مالزی به خوبی شناخته شده اند را توضیح داده‌ایم.

باتیک

در حقیقت کشور مالزی را باید مهد صنعت باتیک (این هنر در ایران به چاپ کلاقه‌ای معروف است که تنها در شهر اسکو در آذربایجان شرقی متداول است) دانست.

 به نحوی این اصطلاح از زبان مالایی به سایر زبان‌ها منتقل شده و آن شیوه‌ای رنگرزی به طریقه‌ی رِزِرِو کردن یا موم اندود نمودن قسمت‌هایی از پارچه است که نباید محلول رنگ را به خود جذب کند.

به طور کلی باتیک به دو روش قالبی و نقاشی به کمک قلم‌مو انجام می‌گیرد. در روش قالبی، طرح‌ها و نقوش ابتدا روی قالب‌های مخصوصی که از قلع ساخته شده، منتقل می‌گردد و سپس ورقه‌های مزبور را به دستگیره‌های چوبی متصل می‌سازند تا ضمن افزایش سرعت کار، به دست‌ها نیز آسیب نرسد.

باتیک با کمک قلم‌مو همان نقاشی روی پارچه است که با رزرو یا موم‌اندود کردن قسمت‌هایی از آن صورت می‌گیرد و نسبت به قالب، آزادی عمل بیشتری را برای صنعتگر به وجود آورده و در نتیجه طرح‌ها و نقش‌های متنوعی را می‌توان روی پارچه ایجاد کرد.

زری‌بافی

این رشته از صنایع‌دستی نیز در مالزی پیشینه‌ی نسبتا طولانی دارد که به احتمال زیاد از ایران و از طریق هند به آنجا منتقل شده است. این نوع پارچه با استفاده از رشته‌های بسیار نازک به صورت نخ‌های طلا و نقره به عنوان پود، به همراه الیاف ابریشم به عنوان نخ تار یا چله به کمک دستگاه‌های بافندگی تکامل یافته‌ی دستی بافته می‌شود.

صنایع دستی زری‌بافی بسیار گران‌قیمت بوده و به همین دلیل لباس‌های تهیه شده از پارچه زری معمولا در جشن‌ها و مهمانی‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. به علاوه این پارچه در ساخت وسایل تزئینی و انواع کیف و رویه‌ی کفش نیز به کار می‌رود.

بافت پارچه پنبه‌ای

با استفاده از نخ‌های پنبه‌ای بسیار ظریف اقدام به بافت پارچه‌های لباس زنانه (لباس محلی زنان مالزی شبیه «ساری» لباس زنان هندی بوده که به آن سارُنگ می‌گویند) می‌کنند. معمولا این پارچه برای چاپ باتیک مورد استفاده قرار گرفته نقوش متداول شامل پرندگان بومی و ماهی‌ها و انواع آبزیان سواحل مالزی است که در رنگ‌بندی بسیار زیبا و هنری، علاقه‌مندان فراوانی در کشورهای خارجی دارد.

فلزکاری و ساخت زیورآلات

ساخت اشیاء مختلف با استفاده از مس، برنج و آلیاژ و قلمزنی بر روی آن‌ها از جمله صنایع‌دستی فلزی با ارزش مالزی است. فرآورده‌های تولیدی شامل انواع سینی، سرویس چایخوری، شکلات‌خوری و انواع گلدان و تُنگ می‌باشد.

ملیله‌سازی به صورت استفاده از رشته‌ها یا مفتول‌های بسیار نازک نقره نیز با کیفیتی مطلوب در مالزی رایج است. به علاوه ضمن کاربرد فلزات مختلف نظیر طلا، نقره و برنز اقدام به ساخت انواع زیورآلات می‌گردد که به علت اصالت طرح‌ها، مورد علاقه‌ی شدید جهانگردان می‌باشد. تولیدات حاصله شامل انواع گردنبند، انگشتر، دستبند، گل سینه، کمربند، گوشواره و نظایر آن است.

کنده‌کاری روی چوب

وجود مناطق وسیع جنگلی به علت شرایط مساعد آب و هوایی، دسترسی به انواع چوب‌های صنعتی را برای صنعتگران و هنرمندان مالزی برای ساخت صنایع‌دستی چوبی بسیار آسان نموده است. البته از چوب بیشتر برای تزئینات داخلی مساجد و بناهای فرهنگی استفاده می‌شود و ساخت اشیاء مصرفی از چوب مانند هند در مالزی کمتر رایج می‌باشد.

سبد و حصیربافی

 در صنایع دستی حصیربافی از انواع الیاف گیاهی نظیر ساقه‌ی برنج، انواع نِی و به ویژه بامبو که به علت شرایط آب‌وهوای گرم و استوایی مالزی به وفور در آنجا یافت می‌شود، محصولات مختلف مصرفی و تزئینی شامل انواع سبد، حصیر، تله‌های مخصوص ماهیگیری که درون دریا رها می‌کنند، ظروف و حتی مبلمان تهیه می‌گردد.

 از انواع پَست‌تر الیاف گیاهی، طناب‌های مقاومی جهت بسته‌بندی و جابه‌جایی بارهای سنگین و حتی طناب‌های بسیار محکم، مخصوص لنگر انداختن کشتی‌‌ها تولید می‎گردد.

طبیعی بودن مواد به کار رفته در سبدها و حصیرهای نوع اول، جاذبه‌ی زیادی برای مصرف‌کنندگان داشته و نوعی حالت تزئینی به آن داده است. ضمن آن که برای جهانگردان خارجی که از مالزی دیدن می‌کنند و همچنین برای بازار صادراتی در اروپا و آمریکا ارزش زیادی دارد.

تراش و نقاشی روی صدف

در مالزی با استفاده از صدف به دست آمد‌ه در سواحل آن کشور و انجام عملیات گوناگون بر روی آن به صورت برش؛ تراش و نقاشی و رنگ‌آمیزی آن، گل‌های متنوع و تابلوهایی با تصاویر آبزیان ساخته می‌شود که زیبایی خاصی دارد. در مواردی نیز با به هم پیوستن قطعات صدف‌های رنگی، پرده‌های تزئینی به ویژه جهت نصب در هتل‌ها و اماکن عمومی ساخته می‌شود.

گلیم‌بافی

در مالزی گلیم‌بافی معمولا با استفاده از نخ‌های پنبه‌ای صورت می‌گیرد از نظر تکامل و پیشرفت قابل‌مقایسه با سایر رشته‌های متداول صنایع‌دستی نبوده و بیشتر حالت زیلوبافی را دارد که عمدتا مصرف محلی داشته و به عنوان سجاده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ساخت عروسک با لباس محلی

تولید انواع عروسک با استفاده از چوب و پارچه‌ی باتیک که نشانگر فرهنگ بومی مجمع‌الجزایر مالایا می‌باشد، بر اثر استقبال جهانگردان در سال‌های اخیر رونق زیادی یافته است.

سایر رشته‌های صنایع‌دستی در مالزی عبارتند از:

• سرامیک‌سازی
• انواع رودوزی‌های سنتی نظیر سوزن‌دوزی و قلاب‌دوزی
• ساخت چترهای آفتابی و تزئینی
• انواع بادبزن و ماسک‌های تزئینی

سازمان‌های مسئول صنایع‌دستی در مالزی

در مالزی سازمانی تخصصی برای احیاء و ترویج صنایع‌دستی به نام شرکت توسعه‌ی صنایع‌دستی مالزی فعالیت دارد که علاوه بر برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های مختلف آموزشی و تولیدی، در سال‌های اخیر دو مجتمع صنایع‌دستی یکی در پایتخت این کشور و دیگری در جزیره‌ی لانگ‌کاوی دایر کرده است.

 ضمنا وزارت فرهنگ، هنر و جهانگردی نیز با توجه به اهمیت فرهنگی-اقتصادی صنایع‌دستی از طریق برگزاری جشنواره‌ی سالانه به مدت دو هفته در سراسر کشور، زمینه‌ی مساعدی را برای عرضه بهترین تولیدات و انتخاب و معرفی صنعتگران و هنرمندان برگزیده‌ی سال فراهم می‌نماید.

تهیه و گردآوری مطلب: وبلاگ فروشگاه اینترنتی پرنون

منبع: نگرشی بر تحولات صنایع‌دستی در جهان

 با ارسال دیدگاه و پیشنهادات خود ما را در بهبود مطالب یاری کنید.