صنایع دستی ایران

صنایع دستی ایران در فرهنگ ایران حفظ شده و نسل به نسل منتقل می‌شود. شیوه‌های رایج تولید صنایع‌دستی ایرانی شاهکارهای واقعی هستند و هر کدام تاریخ خاص خود را دارند. هنر در ایران صنعت ظریفی است و  هنر ایرانی در بین جهانیان به صنایع‌دستی منحصر به فردش مشهور است.

با توجه به این که فروشگاه اینترنتی صنایع دستی پرنون به صورت تخصصی در زمینه خرید و فروش صنایع‌دستی ایران فعالیت دارد در این مطلب به طور کامل به معرفی انواع صنایع دستی ایران پرداخته است. اگر به صنایع‌دستی و آثار هنری ایران علاقه دارید اطلاعات جذابی در این زمنیه برای شما تهیه کرده‌ایم پس تا انتهای مقاله همراه باشید.

صنایع‌دستی فلزی ایران

صنایع‌دستی فلزی یکی از قدیمی‌ترین هنرهای ایران است که از گذشته تا امروز همچنان رواج دارد. شکل‌دهی و تزئین فلزات برای ساخت اشیای تزیینی و کاربردی به‌وسیله‌ی ابزار و روش‌های متفاوت به‌صورت حجمی و مسطح را هنر فلزکاری می‌‌گویند.

صنایع‌دستی فلزی ایران به‌طور عمده از طلا، نقره، مس، برنج و مفرغ ساخته شده است. آثار هنری فلزی  بر اساس نوع و روش ساخت دارای انواع گوناگونی هستند که برخی از انواع صنایع‌دستی فلزی ایران عبارتند از:

•  دواتگری
•  حکاکی
•  قلمزنی
•  ملیله‌کاری
•  میناکاری
•  طلاکوبی روی فولاد
•  فیروزه کوبی
• مس‌کوبی
•  نقره‌کوبی
•  قفل‌سازی
•  ساخت اسلحه‌های سرد و ساخت اسلحه‌های گرم
•  زیورآلات فلزی
•  ضریح‌سازی 

هنر چاپ باتیک یا کلاقه‌ای 

هنر چاپ باتیک یا رنگرزی باتیک از جمله رشته‌های صنایع‌دستی ایران است که نیاز به تجهیزات و سرمایه‌گذاری زیادی ندارد و با کمترین هزینه و با تهیه مواد اولیه و ابزار و وسایل ساده می‌توان انواع آثار و اقلام تزئینی و کاربردی تولید کرد.

به چاپ و رنگرزی غیر مستقیم طرح‌ها و نقش‌ها به وسیله مهر و ماده مقاوم برای تزئین پارچه ابریشمی و یا دیگر پارچه‌های نازک و ظریف چاپ باتیک می‌گویند. چاپ باتیک که نوعی از آن در ایران رواج داشته و به چاپ کلاقه‌ای معروف است در گروه هنرهای چاپ سنتی است.

چاپ باتیک یا چاپ کلاقه‌ای بر روی سطح پارچه‌های بسیار ظریف با استفاده از نقش‌های مختلف و رنگ‌های متنوع مشاهده می‌شود. پارچه‌هایی که با این نوع چاپ تزئین می‌شوند بیشتر دارای نقش‌های کاملا انتزاعی هستند و ولی می‌توان هرگونه رنگ و نقشی را نیز بر آن‌ها اجرا کرد.

از آن‌جا که ماده‌ی مقاوم با گرم شدن انبساط یافته و از حد خود فراتر می‌رود، خطوط ظریف مطابق طرح اصلی باقی نمی‌مانند و تا حدودی ظرافت خود را از دست می‌دهند. لازم به ذکر است که تصادفی بودن برخی از نقوش باعث تنوع در آن‌ها می‌شود.

سفال لعاب‌دار

سفال لعاب‌دار به رشته‌ای از صنایع‌دستی گفته می‌شود که به وسیله خاک رس یا گل‌های مخلوط دیگر با استفاده از دست، چرخ سفالگری یا آبکش شکل می‌گیرد و پس از خشک شدن در دمای 800 درجه سانتی گراد پخته می‌شود. سفال به دست آمده سپس لعاب داده شده و مجدداً در دمای 900 درجه سانتی‌گراد تا 1100 درجه سانتی‌گراد پخته می‌شود تا لعاب شیشه‌ای و دائمی روی آن ایجاد شود.

ممقان دوزی

ممقان دوزی (مامقان دوزی) شاخه‌ای از گلدوزی است که در استان آذربایجان شرقی با استفاده از خامه رنگارنگ (نوعی نخ ابریشمی) و سوزن‌دوزی روی پارچه انجام می‌شود. این الگوها عمدتاً انتزاعی و الهام گرفته از برداشت‌ها و بینش‌های شخصی هنرمندان در مورد طبیعت هستند که بسیاری از آن‌ها شامل گل‌ها و گیاهان فیگوراتیو هستند. سوزن معمولی 4 سانتی‌متری و انگشتانه تنها ابزاری هستند که در هنر ممقان دوزی برای ایجاد جدیدترین طرح‌ها روی پارچه و تولید آثار هنری ظریف و مفید استفاده می‌کند.

صنایع‌دستی خاتم کاری

خاتم یکی از صنایع‌دستی ایران است که بیشتر در استان‌های اصفهان و فارس رایج است. در صنایع‌دستی خاتم اشکال هنری با تزئین سطح اشیاء چوبی با قطعات ظریف چوب، استخوان و فلز با نقوش هندسی پیچیده با برش دقیق ساخته می‌شوند.

هنر خاتم‌سازی یکی از مهم‌ترین هنرهای دستی ایران است. خاتم‌کاری ارزش هنری فوق‌العاده زیادی دارد. سابقه خاتم‌سازی در ایران از زمان‌های خیلی قدیم بوده است. صنایع‌دستی خاتم‌کاری ایران از هنرهای دستی دقیق و پرکار است که تولید و ساخت آن احتیاج به دقت و حوصله زیاد دارد.

مواد متداول مورد استفاده در ساخت اقلام خاتم‌کاری عبارتند از: طلا، نقره، برنج، آلومینیوم و سیم پیچ خورده است.

 حکاکی روی فلز

حکاکی روی فلز عبارت است از هنر خراشاندن و ایجاد نگاره‌ها و نقوش سطحی و کم‌عمق بر روی فلز که به‌طور معمول با ابزاری ساده و خراشنده، بدون ضرورت استفاده از قیر در پشت کار و استفاده از قلم‌های مختلف به خاطر به خاطر سطحی بودن نقوش، انجام می‌پذیرد. در این هنر اثر قلم یا وسایل نوک تیز خراشنده در پشت کار حکاکی دیده نمی‎شود.

این هنر امروزه در شهر اصفهان که مرکز اصلی هنرهای مرتبط با فلز در ایران است و همچنین شهرهای تبریز، زنجان و تهران رواج دارد. هنر حکاکی بر روی فلز و اشیاء مختلف همچون سینی، جام، پارچ، گلدان و غیره صورت می‌پذیرد و زیرساخت ممکن است از جنس نقره، برنج و مس انتخاب شود.

هنر ساز سازی

ساز سازی هنر ساخت و تزیین آلات موسیقی سنتی ایرانی (عود، دوتار، سه تار، دهل، کمانچه و...) با استفاده از چوب گردو، چوب خرما و سایر مواد است. سازهایی مانند سازهای زهی، سازهای بادی و کوبه‌ای.

جاجیم بافی

جاجیم دست‌بافته‌ای منقوش و راه‌راه که با تار و پود پشمی رنگین به روش ساده به وسیله‌ی دستگاه جاجیم‌بافی به منظور زیرانداز و تهیه‌ی پوشش و ساخت محفظه‌ها بافته می‌شود، جاجیم نام دارد.

جاجیم قالیچه‌ای دستبافت ضخیم و بدون پرز است که از پشم و پنبه با بسته‌بندی بلند و نقش و نگار و رنگارنگ تهیه می‌شود. جاجیم با ماشین بافندگی، قلم‌مو و قرقره بافته می‌شود.

نقش‌پردازی در این محصول به وسیله‌ی تار و پود رنگین است. جاجیم به دو صورت یک رو و دو رو بافته می‌شود. از ویژگی‌های ظاهری دیگر جاجیم تخت بودن آن و برخورداری از نقوش ساده‌ی هندسی با خطوط مستقیم و شکسته است.

 در این اثر نقوشی که به کمک تار و پود حاصل می‌شوند به صورت راه‌راه در طول یا عرض دست‌بافته نمایان می‌شود.

گلیم بافی

گلیم بافی هنر پیچیدن و بافت انواع گلیم با استفاده از الیاف طبیعی و رنگارنگ است. گلیم یک فرش مسطح بافته شده با دست است که می‌تواند صرفاً تزئینی باشد یا به عنوان فرش برای کفپوش استفاده شود.

گلیم، نوعی فرش یا زیراندازی است که با درگیری تار و پود و با بهره‌گیری از نخ پشمی، پنبه‌ای، ابریشمی یا کنفی بافته می‌شود و به عنوان کفپوش یا تزئین مورد استفاده قرار می‌گیرد. گلیم‌های ایرانی را می‌توان در سه گروه تقسیم‌بندی کرد که عبارت‌اند از:

• گلیم ساده یا دورو یا تخت (Flat Kilim)
• گلیم یک رو یا سوماک (Sumak Kilim)
• گلیم‌های خاص یا گلیم‌های یک رو ولی غیر سوماک

گبه‌بافی

هنر گبه‌بافی یکی از شاخه‌های بافندگی سنتی ایران است که با کمک دار و به روش تار و پودی بافته می‌شود. تفاوت اصلی گبه با قالی در نحوه‌ی پودگذاری و تفاوت در نقشه و طرح می‌باشد، به‌طوری که در قالی تنها در هر رج بافت از دو پود زیر (ضخیم) و پود رو (نازک) استفاده می‌شود اما در گبه در هر رج بافت بین 3 تا 8 پود استفاده می‌شود. طرح گبه ذهنی و تجریدی است اما قالی دارای نقشه است.

گبه زیراندازی تار و پودی و خواب‌دار است که این خواب را از پُرز به وجود می‌آورد و این پرز طول ساقه‌ای به بلندی 3 سانتی‌متر دارد. به‌طور کلی گبه به 4 گروه طرح اصلی تقسیم می‌شود که عبارتند از:

1-  نقوش سایر زیراندازهای غیر پُرزدار مانند گلیم.

2-  طرح‌هایی که از نقوش قالی گرفته شده است.

3-  طرح‌های ساده شده‌ای که از زیراندازهای غیر پُرزدار اخذ شده است.

4-  طرح‌هایی خاص که نشان‌دهنده زندگی بافنده و یا حوادث و اتفاقات تلخ و شیرین است که در زندگی بافنده رخ می‌دهد و یا آنچه که بافنده از اعضای خانواده خود انتظار دارد، می‌باشد.

صنایع‌دستی ملیله‌کاری

صنابع دستی ملیله‌کاری یا ملیله سازی نوعی فلزکاری پیچیده است که در زنجان و اصفهان رایج است. شکل‌دهی و تابیدن مفتول‌های نقره و طلا، ساخت گل ریزه‌ها، کنار هم چیدن و لحیم‌کاری آن‌ها برای ساخت اشیا مختلف تزیینی و کاربردی را ملیله‌سازی می‌گویند. ملیله‌سازی در ساخت ظروف، اشیا و زیورآلات ظریف کاربرد دارد. با استفاده از هنر ملیله‌کاری جواهرات ظریف و ظروف کاربردی و تزئینی ساخته می‌شود.

در جواهرات، معمولاً یک کار زینتی از سیم ظریف طلا، نقره یا مس است که عمدتاً روی سطوح طلا و نقره اعمال می‌شود، با مهره‌های ریز یا نخ‌های تابیده شده، یا هر دو به صورت ترکیبی، لحیم شده با هم یا روی سطح شیء ساخته می‌شود.

شکل ظاهری صنایع‌دستی ملیله‌سازی به شکل‌های حجمی و مسطح بوده و از نقوش بته جقه، گل‌های ختایی، گل و مرغ و غیره تشکیل شده اند. همچنین با آرایه‌هایی مانند سنگ‌های نیمه قیمتی، آیینه و شیشه‌های رنگی آراسته می‌شود.

خراطی

خراطی یا چوب تراشی به عمل شکل دادن به چوب با استفاده از دستگاه چرخشی افقی چوب برای ساخت محصولاتی مانند پایه مبل، کاسه، بشقاب و غیره اطلاق می‌شود. هنرمند چوب‌تراشی یا خراط کار فردی است که قادر و ماهر در تنظیم دستگاه چوب‌تراشی، انتخاب چوب مناسب شکل دادن و تکمیل چوب و غیره است.

سراجی سنتی یا چرم دوزی

سراجی یا هنر تولید صنایع‌دستی چرم با دست به هنر سنتی برش و دوخت چرم به منظور تولید کیف، کفش، کمربند و غیره چرمی گفته می‌شود. سراج فردی است که در شناخت انواع چرم، روش‌های برش و دوخت چرم مهارت دارد.

بدون شک صنایع‌دستی چرمی ‌دست‌دوز یکی از زیباترین صنایع‌دستی ایران است که هنرمندان طرح مورد نظر را با استفاده از الگو روی چرم برش می‌دهند و با وسایلی از جمله؛ سنبه و مشته (چکش مخصوص چرم‌دوزی) سوراخ‌هایی در دورتادور الگو موردنظر ایجاد می‌کنند و با استفاده از نخ مخصوص چرم‌دوزی که به آن نخ موم زده می‌گویند دورتادور کار را با دست می‌دوزند.

در سراجی سنتی برای تولید آثار هنری چرمی از چرم بز، گاو، گاومیش، شترمرغ و غیره استفاده می‌کنند. قیمت صنایع‌دستی چرم ایران با توجه به جنس چرم، طرح و نوع آن متفاوت است و در مواردی که از چرم گاو استفاده شده باشد ارزش کار بیشتر است.

انواع صنایع‌دستی چرمی عبارتند از:

• کیف پول
• کیف دوشی یا دستی زنانه
• کیف اداری یا دیپلمات
•  فرش
•  رومیزی
•  جاکارتی
• کمربند
•   و...

شعربافی

شعر به نوعی پارچه از ابریشم اطلاق می‌شود. این پارچه توسط دستگاه نساجی مخصوص بافته می‌شود. پارچه به دو روش ساده و عریان بافته می‌شود. پارچه طرح خاصی ندارد و به رنگ‌های بنفش، قرمز، مشکی، زرد، سبز و ... در قطعات دو متری بافته می‌شود. این پارچه برای پوشیدن مردان و زنان استفاده می‌شود. این نوع هنر سنتی در کاشان، یزد و اصفهان رواج دارد.

چادرشب بافی

چادرشب پارچه‌ای زیبا و رنگارنگ است که در استان‌های مازندران، گیلان و خراسان ایران بافته می‌شود که به آن هنر چادرشب بافی گفته می‌شود و زنان محلی آن را بر روی کمر می‌پوشند. چادرشب در گذشته به عنوان روتختی یا بسته‌بندی لحاف و پتو و بالش و نوعی چادر استفاده می‌شد.

مخمل‌ بافی

مخمل یکی از نفیس‌ترین پارچه‌های دستباف ایران است که در کاشان، یزد، تبریز و مشهد رواج داشته است. مخمل نوعی پارچه پرزدار بافته شده است که در آن نخ های بریده شده به طور مساوی توزیع شده‌اند و دارای پرزهای متراکم کوتاه هستند و حس نرمی خاصی به آن می‌دهند.

مخمل‌بافی دست‌بافته‌ای پُرزدار و بدون گره که با گذراندن تار و پودهای ابریشمی از لابه‌لای یکدیگر با استفاده از دستگاه مخمل بافی برای تهیه‌ی پوشاک، پرده و غیره بافته می‌شود، پارچه مخمل نام دارد.

مخمل تنها پارچه‌ای است که دارای پُرز می‌باشد البته پُرز در این پارچه مانند قالی و گبه با گره تولید نمی‌شود بلکه با بریدن بخش‌هایی از تارها هنگام بافت سطح پارچه پدید می‌آید.

مخمل را می‌توان از الیاف مصنوعی یا طبیعی مانند ابریشم، پنبه و غیره تهیه کرد. دو نوع پارچه مخملی وجود دارد: ساده و برآمده. برای تزیین این پارچه دست‌ساز از طرح‌های سنتی استفاده شده است.

ترمه‌بافی

ترمه نیز یکی از پارچه‌ها تهیه شده به روش بافندگی دستگاهی پیچیده است که با رشته‌های ابریشمی رنگارنگ و دستگاه ترمه‌بافی تولید می‌شود. طرح و نقش آن شامل انواع نقوش بُته و گل و برگ است که در حالت‌های مختلف و رنگ‌های محدود به چشم می‌خورد. پارچه‌ی ترمه که شهرت جهانی دارد، بیشتر در عرض‌های مختلف (نود تا صد و بیست سانتی‌متر) تهیه و تولید آن در شهرهای مشهد، یزد و کاشان رواج دارد.

صنایع‌دستی قلمکاری

قلمکاری نوعی منسوجات نخی با رنگ دستی یا چاپ بلوک است که در اصفهان با استفاده از مُهرهای چوبی یا فلزی تولید می‌شود. در پارچه قلمکاری فقط از رنگ‌های طبیعی استفاده می‌شود که شامل بیست و سه مرحله است و برای تثبیت رنگ از بخار کردن استفاده می‌شود.

برای تولید پارچه قلمکار باید مراحلی طی شود که این مراحل به ترتیب عبارتند از:

• تراش قالب
•  تهیه و آماده‌سازی پارچه
• تهیه رنگ و مواد، نقش‌زنی
• ثابت کردن رنگ‌ها 

تمامی صاحب‌نظران و متخصصان بر این عقیده‎اند که بدون تردید صنایع‌دستی قلمکاری یا قلمکارسازی از دوره ایلخانی در ایران مرسوم بوده است، به این دلیل که در دوره‌ی یاد شده به علت حمایت و پشتیبانی خانان مغول، پارچه‌های منقوش چینی در بازارهای ایران فروش فوق‌العاده‌ای پیدا کرده بود و ایرانی‌ها نیز برای رقابت با چینی‌ها و همچنین به‌منظور جلب نظر مغولان، دست به ابتکاراتی زدند که از آن جمله ابداع نقاشی بر روی پارچه با قلم یا به اصطلاح قلمکار نقاشی و سپس چاپ قلمکار با قالب و مهر بوده است. 

زری‌بافی

پارچه زری، دست‌بافته‌ای است بدون گره که با گذراندن تار و پودهای ابریشمی رنگارنگ و نخ گلابتون از لا‌به‌لای یکدیگر با استفاده از دستگاه زری‌بافی برای تهیه پوشاک، پرده و غیره بافته می‌شود.

پارچه زری‌بافی به دلیل ظرافت رشته‌ها و پیچیدگی بافت از پارچه‌های گران‌قیمت به شمار می‌رود. همان‌گونه که از نام زری پیداست، استفاده از نخ گلابتون طلایی و نقره‌ای در بافت، ویژگی مهم آن است.

صنایع‌دستی فیروزه کوبی

فیروزه کوبی یک رشته صنایع‌دستی سنگی است که با چسباندن قطعات کوچک سنگ فیروزه به صورت معرق بر روی ظروف، جواهرات، وسایل تزئینی و ... انجام می‌شود و در بین قطعات فیروزه از نوع خاصی از لاک تیره رنگ استفاده می‌شود... هرچه فاصله بین قطعات فیروزه کمتر باشد، کیفیت بالاتری دارد. این هنر در اصفهان رواج دارد.

ماندگاری صنایع‌دستی فیروزه‌کوبی شاید تا دویست سال هم باشد اما دو چیز به اشیا فیروزه کوب صدمه وارد می‌کند:

• ضربه خوردن که در اثر افتادن به وجود آید که در این صورت فیروزه‌های موزاییک شده در اثر افتادن و برخورد با زمین می‌شکنند و از جا در می‌آیند.
• روغن یا مواد روغنی رنگ آبی فیروزه را کدر و بد رنگ می‌کند.

نقاشی روی چرم

نقاشی روی چرم به نقاشی و طراحی سنتی روی محصولات چرمی با استفاده از رنگ‌های گیاهی و بادوام اطلاق می‌شود. لایه نهایی براق برای عایق کاری کار می‌باشد. نقاشی روی چرم یکی از هنرهای دستی است که نیازمند مهارت‌هایی مانند طراحی طرح‌های مختلف، کشش چرم، انتقال طرح، شابلون زدن، نقاشی طرح‌های مختلف، لاک زدن و تکمیل است.

جواهرات سنتی

جواهرات سنتی با استفاده از مفتول‌های فلزی ساخته شده از طلا، نقره و مس برای ایجاد طرح‌های سنتی با درهم تنیدگی، جوشکاری و لحیم‌کاری قطعات به یکدیگر تولید می‌شود و بیشتر شامل طرح‌های محلی و سنتی هستند.

نقاشی زیر لعاب

نقاشی زیر لعاب به عمل رنگ‌آمیزی و تزیین گلدان‌ها یا ظروف گِلی یا سفالی گفته می‌شود که یک بار پخته و لعاب داده شده‌اند. بعد از رنگ‌آمیزی برای بار دوم ظروف را لعاب می‌دهند و می‌پزند. نقاش زیر لعاب فردی است که در ایجاد زیرسازی (لعاب اول)، پختن، نقاشی روی لعاب و پخت مجدد آن مهارت دارد.

حکاکی روی چرم

حکاکی روی چرم هنر سنتی کنده‌کاری و طراحی نقوش مختلف بر روی چرم است. چرم تراش فردی است که در طراحی و کپی طرح‌های مختلف، نقش‌آفرینی، انتخاب چرم مناسب، انتقال طرح، استفاده از ابزار حکاکی، حکاکی روی چرم، تزیین طرح و ساخت محصولات متنوع از چرم حکاکی‌شده مهارت دارد.

قفل‌سازی سنتی

به کارگیری شیوه‌های فلزکاری برای ساخت انواع قفل و آویز و کلید برای باز و بسته کردن درهای ورودی و وسایل اختصاصی را قفل‌سازی گویند. قفل‌های دست‌ساز سنتی کلا به‌طور کلی به دو نوع فنردار و بدون فنر در اندازه‌ها و شکل‌های مختلف ساخته می‌شوند.

بسیاری از قفل‌ها شکلی شبیه حیوان یا پرنده مانند شیر، غزال، سگ، کلاغ و ... دارند.

قفل‌ها از اجزایی همچون دسته، بدنه، فنر، زبانه و کلید تشکیل شده‌اند که رایج‌ترین قفل‌های فنردار عبارتند از: قفل با فنر منحنی و کلید زبانه‌دار، قفل با فنر و تیغه فولادی و کلید با تنه‌ی تیغ‌دار، قفل با فنر مارپیچ و کلید پیچی توخالی یا توپر و قفل با فنر کج (بدون کلید). همچنین متداول‌ترین قفل‌های بدون فنر نیز شامل قفل زبان‌دار با کلید پیچی توپر و قفل رمزی (حروفی یا عددی) می‌شود.

نمدمالی

نمدمالی (ساختن نمد) به فرآیند ساخت پارچه‌ای اطلاق می‌شود که با مالیدن پشم به همراه آب و صابون، کاملاً طبیعی تولید می‌شود. در نتیجه الیاف کوچک پشم به هم بافته می‌شوند.

صنایع‌دستی نمدمالی با توجه به کاربرد آن‌ها شکل‌های مختلفی دارند اگر برای پوشاندن سطوح به کار رود به صورت تخت در شکل‌های مربع، مستطیل، دایره و بیضی و گاه شکل‌های دیگر دیده می‌شود.

آثار نمدی که برای پوشاک تهیه شده‌اند به صورت حجمی بوده و شکل متناسب با کاربرد دارند، با وجود این بیشتر یکپارچه و بدون درز یا دوخت تهیه می‌شوند. نمد را به دو صورت ساده و نقش‌دار منتشر می‌کنند.

نقش‌هایی که در نمد مورد استفاده قرار می‌گیرد بسیار ساده و به دلیل ویژگی‌های تولید، امکان ایجاد نقوش پیچیده را ندارد.

رنگ‌آمیزی نمد و نقش‌های آن در اصل محدود به رنگ‌های طبیعی پشم شامل سفید، سیاه، قهوه‌ای و خاکستری می‌باشد؛ اما امروزه از الیاف رنگ‌آمیزی شده گوناگونی (قرمز، زرد، نارنجی و ...) استفاده می‌کنند.

هنر گوهر تراشی

هنر تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی از صنایع‌دستی کاربردی در ایران است که به آن هنر گوهر تراشی یا لاپیداری هم می‌گویند. سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی به برخی از سنگ‌ها مانند یشم، آماتیس، عقیق، فیروزه، زمرد و غیره گفته می‌شود که این سنگ‌ها با استفاده از دستگاه برقی مخصوص برش داده می‌شوند.

 پس از صیقل دادن سنگ، آن را روی پدال‌های طلایی یا نقره‌ای قرار می‌دهند تا به عنوان انگشتر، گوشواره، گردن بند و ... استفاده شود. برخی از هنرمندان سنگ‌ها را برای استفاده در ظروف، وسایل تزئینی تراشیده‌اند.

هنر ارغوان‌ بافی

هنر بافت شاخه‌های بید یا هنر ارغوان بافی یک حرفه صنایع‌دستی در ایران است. هنرمندان از شاخه‌های کوچک و نازکی به نام مروار استفاده می‌کنند و آن‌ها را به هم می‌بافند و سبد، ظروف، سینی و ... را می‌سازند. قطب‌های این هنر گیلان، خوزستان و سیستان و بلوچستان است.

خامه‌دوزی

خمک دوزی یا خامه‌دوزی نام محلی سیستان و بلوچستانی‌ها به این هنر سنتی است. هنر خمک دوزی به دوخت نقوش سنتی با استفاده از نخ ابریشم خام (رنگ نشده و نریخته) روی پارچه با روکش و پود قابل شمارش اشاره دارد.

خامه‌دوزی هنری از خانواده هنر رودوزی سنتی ایران است که شکل گرفته از نقوش خاص و اصیل بومی که به وسیله الیاف ظریف ابریشم به شکل برجسته اکثرا بر روی پارچه‌هایی از جنس کتان دوخته می‌شده است. خمک دوزی از نقوش خاص و اصیل بومی به شکل برجسته هندسی و به صورت گل‌های هشت پر، لوزی، مربع، مثلثی و صلیبی تشکیل شده است.

سکه دوزی

سکه دوزی به هنر تزیین پارچه‌ها با استفاده از سکه و سایر اقلام تزیینی مانند گلدان، قاب آینه، دکمه و غیره گفته می‌شود. از پارچه سکه‌دوزی به عنوان روکش مبلمان منزل مانند قاب آینه و غیره استفاده می‌شود. این هنر سنتی مختص منطقه سیستان و بلوچستان است.

چرم کاری

تولید مصنوعات چرمی و تزیین آن‌ها به روش‌های مختلف از جمله سراجی، سوزاندن، معرق‌کاری، نقاشی و ... از صنایع‌دستی سنتی ایران است. یک هنرمند در این زمینه باید در کار با چرم مهارت داشته باشد و آن را به صورت محصولات مختلف درآورد.

شیرکی پیچ

شیرکی پیچ نام محلی گلیم‌های دستباف سیرجان در استان کرمان است که دست بافت است و تعادل خوبی بین دوام و زیبایی ایجاد می‌کند. با توجه به تکنیک‌های دقیق ساخت و ساز توسط هنرمندان، گلیم‌ها می‌توانند سال‌ها دوام بیاورند تا تولید شوند. جنس استفاده شده از پشم طبیعی است که این نوع فرش را نه تنها نرم و راحت می‌کند بلکه ارزشمند نیز می‌کند.

زیلو بافی

دست‌بافته‌ای منقوش و بدون گره که با گذراندن تار و پودهای پنبه‌ای از لابه‌لای یکدیگر با استفاده از دستگاه زیلوبافی بافته شده و از آن به منظور زیرانداز استفاده می‌شود، زیلو نام دارد.  این اثر به دلیل جنس مواد اولیه‌ی آن، زیرانداز خاص مناطق گرم و خشک است و بیشتر در مساجد، تکیه‌ها و مکان‌های مذهبی استفاده می‌شود.

زیلو بافی هنر سنتی تولید نوعی پارچه است که در گذشته از پشم و پنبه بافته می‌شد؛ اما امروزه این پارچه از نخ‌های نخی بافته می‌شود و بیشتر در دو رنگ استفاده می‌شود. مرکز تولید زیلو شهر یزد (میبد، اشکذر، خرانق) است.

هنر چلنگری

آهنگری سنتی یا چلنگری به هنر ساختن اجسام فلزی با خم کردن، حرارت دادن، چکش‌کاری و ایجاد طرح‌های مختلف گفته می‌شود. اشیای کوچک‌تر مانند سنجاق‌های مختلف، چاقو، انبردست، گوه، زنجیر، جفت و غیره نیز از محصولات این هنر هستند.

برای انجام کار چلنگری فلز بریده شده یا قطع شده به شکل موردنظر را در کوره قرار می‌دهند تا داغ و کمی نرم شود سپس تکه آهن را با انبر گرفته و روی سندان می‌گذارند و با چکش روی آن می‌کوبند تا شکل افزار مورد نظر را بگیرد. در صورت لزوم بارها تکه‌ی فلز را در کوره می‌گذارند تا دوباره نرم شده و روی آن می‌کوبند تا بالاخره به شکل مورد نظر و دلخواه دربیاید.

حوله بافی

حوله بافی یکی از صنایع‌دستی سنتی ایران است. مواد تشکیل‌دهنده شامل نخ‌های پنبه‌ای یا ابریشم است که با رنگ‌های گیاهی رنگ شده‌اند. از محصولات کاربردی این پارچه می‌توان به حوله، روسری، شال، لباس و ... اشاره کرد. حوله بافی در خراسان رواج داشته است.

چاروق بافی

چاروق بافی به هنر بافتن کفش‌های مخصوصی گفته می‌شود که بیشتر از چرم تهیه می‌شود. این کفش دارای مژه‌های خاصی است که به دور ساق پا پیچیده شده است. چاروق بافی یکی از صنایع‌دستی خراسان شمالی است که بیشتر در قوچان بافته می‌شود.

چغا بافی

چغا کت بلند و بدون آستین پشمی است که عشایر و چوپانان مانند خرقه بر لباس می‌پوشند. چغا بیشتر سیاه و سفید است و چغا بافی از صنایع دستی استان خوزستان است.

تهیه و گردآوری مطلب: فروشگاه اینترنتی پرنون

منبع: فروشگاه اینترنتی پرنون

با ارسال دیدگاه و پیشنهادات خود ما را در بهبود مطالب یاری کنید.