راهکارهای ارتقا جایگاه صنایع‌ دستی

ارتقا جایگاه صنایع‌دستی در ایران بسیار حائز اهمیت است زیرا صنایع‌دستی یکی از روش‌های شناخت فرهنگ ایران و ارزش‌های آن به دیگر کشورها است همچنین در ارزآوری برای کشور بسیار تأثیرگذار است.

با توجه به این که امروزه تولید صنایع‌دستی و ارتقا جایگاه صنایع‌دستی نسبت به گذشته افول چشمگیری دارد و هنرمندان و صنعتگران این حوزه را با مشکل مواجه کرده است در ادامه به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم و در ابتدا وضعیت صنایع‌دستی در کشور ایران و مشکلات و موانع موجود در این زمینه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و در نهایت به معرفی برخی از راهکارهای توسعه و ارتقا جایگاه صنایع‌دستی پرداخته‌ایم.

وضعیت صنایع‌دستی در ایران

صنایع‌دستی در زمره صنایع کوچک و زود بازده نیز به شمار می‌رود و در برنامه‌های سوم، چهارم و پنجم توسعه نیز بر اهمیت آن تأکید شده است با این همه «هنر-صنعت» همچنان از رسیدن به جایگاه خویش بازمانده است و متأسفانه برنامه‌ریزان اقتصادی، کمترین توجه را به اقتصادی بودن هنرهای سنتی و صنایع‌دستی دارند که گاهی نسبت به این حوزه دچار فراموشی شده و آن را از یاد برده‌اند.

شناخت ما از صنایع‌دستی و هنرهای سنتی و مزایای ویژه فرهنگی و اقتصادی آن‌ها بسیار کم است به طوری که همین عدم شناخت، موجب بازماندن ما از حضور در بازارهای رقابتی و اقتصادی شده است. توسعه این صنعت نیازمند برنامه‌ریزی کلانی است تا صنعتگران این عرصه به شغل دیگری روی نیاورند.

مادامی که ما این میراث ملی و گران‌بها را با این همه مزیت در اختیار داریم ، می‌طلبد که مسئولین از طرق مختلفی همچون توجه به صنایع‌دستی در برنامه‌ریزی‌های اقتصادی، برداشتن موانع و مشکلات، تقویت تعاونی‌ها و بخش خصوصی، ایجاد کانون‌های صنایع‌دستی در سطح دانشگاه‌ها، افزایش اعتبارات آموزشی، بیمه صنعتگران، بازاریابی  و حتی استفاده کاربردی از تولیدات در محل کار و منزل به تقویت آن بپردازند و برای نجات هنرهای سنتی و صنایع‌دستی از ورطه فراموشی و منسوخ شدن باید مدیریتی صحیح، متخصص و کارآمد به کار گرفته شود.

مشکلات و موانع  توسعه صنایع‌دستی

تمدن چند هزار ساله‌ ایران نشانی بر کثرت و تنوع هنرهای دستی در این کشور است که زمانی به  عنوان صنعت اصلی در این سرزمین به شمار می‌آمد اما آیا هم اکنون نیز می‌توان از آن به عنوان صنعت در کشور نام برد.

دلایل بسیاری باعث ضعف این صنعت و به حاشیه کشانده شدن آن شده است که یکی از آن‌ها نبود شناخت نیاز واقعی بازار و سلیقه مصرف‌کننده امروزی و یا به عبارتی بازاریابی مناسب است. این نبود توجه و فاصله روز افزون میان خواسته مصرف‌کنندگان و تولیدات صنایع‌دستی در کشور  در صورتی که این صنعت در طول سالیان دراز نشان داده، می‌تواند بسیاری از بازارها و توجهات داخلی و خارجی را به خود معطوف کند.

نبود توجه به بازاریابی، متأسفانه باعث شده صنایع‌دستی کشورهای دیگر مانند: چین، هند و پاکستان با کیفیت بسیار پایین و با استفاده از موادی که گاه استفاده از آن‌ها توسط بسیاری از متخصصان علوم بهداشتی و سلامتی منع شده، بازار جهانی و حتی بازار داخلی کشور ما را در اختیار خود بگیرد.

سالانه میلیون‌ها تومان سرمایه مردم صرف خرید این گونه محصولات و پرکردن جیب سرمایه‌گذران خارجی می‌شود در حالی که صنایع‌دستی ما با کسر کوچکی از این مبالغ می‌تواند به شکوفایی شایسته و در خود شأن خود دست یابد.

این معضل نه تنها دل دوستداران، هنرمندان و دست‌اندرکاران این صنایع‌ را به درد می‌آورد بلکه باعث می‌شود یکی از بازارهای کاریابی و اشتغال‌زایی کشور نیز رو به نابودی رود. صنایع‌دستی ما با کمترین سرمایه و تنها با استعداد و ذوق جوانان ایرانی، نوادگان هنرمندان و صنعتگران پیشین، می‌تواند جایگاه خود را به عنوان یک حرفه درآمدزا در بین نسل جدید باز کند.

با این حال بسیاری از جوانان با وجود نداشتن شغل، حتی به ذهن خود نمی‌آورند که به سمت تولید صنایع‌دستی بروند در صورتی که توجه به آن با رویکردهای اقتصادی به عنوان صنعتی درآمدزا، می‌تواند تحولات چشمگیری را منجر شود که جدا از سوددهی برای تولیدکننده در داخل کشور، عامل توسعه صادرات و ارزآوری است.

علت این بی‌علاقگی جوانان را در کجا باید جستجو کرد؟ آیا باید این دلیل سطحی‌نگر را پذیرفت که در عصر سرعت و فناوری دیگر انگیزه‌ای برای روی آوردن به حرفه وقت‌گیر و پرمشقت هنر دستی باقی نمی‌ماند و جوانان در پی کسب شغلی پردرآمد و بدون مشکل هستند.

آیا با توجه به آمار زیاد جوانانی که در کارگاه‌های صنعتی بدون نور و تهویه هوا ساعت‌ها برای کسب درآمد ناچیز مشغول به کار هستند باز هم می‌توان گفت: همه نسل جدید به دنبال کار راحت و پردرآمد است.

البته نباید به این موضوع بی‌توجه بود که رونق این صنعت در گرو هماهنگی و همکاری حلقه‌های شناخته شده‌ای است که در صورت اتصال شایسته می‌تواند به بار بنشیند. حلقه‌هایی مانند توجه مسئولان امر به وضعیت هنرمندان و صنعتگران کنونی که خود می‌تواند مشوقی برای نسل آینده باشد.

از دیگر حقله‌ها می‌توان به سرمایه‌گذاری مناسب، بازارایابی در داخل و خارج از کشور و برگزاری دوره‌های آموزشی برای هنرمندان در زمینه شناخت نیاز، سلیقه بازار و تبلیغات شایسته و گسترده نام برد. از دلایل اصلی بی‌توجهی به صنایع‌دستی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• غلبه تفکر تجاری و قاچاق کالا بر فعالیت‌های مواد و تولیدی.
• عدم حضور بخش غیردولتی و نیرومند در صنایع‌دستی.
• پراکندگی مناطق تولیدی و دوری از بازار که موجب تحمیل هزینه‌های اضافی تولید می‌گردد.
• ضعف بنیه‌های مالی صنعتگران که غالبا افرادی فقیر و عمدتا روستایی هستند.
• بالا بودن سود تسهیلات بانکی.
• عدم ثبات شغلی به دلیل تأثیر نوسانات اقتصادی و به ویژه رونق و رکود بازار.
• فقدان کارگاه‌های مدرن و مجهز.

راهکارهای توسعه و ارتقا جایگاه صنایع‌دستی

تنوع رشته‌ها و ارتقا کیفیت آموزشی.

تکمیل بانک جامع اطلاعات هنرمندان و صنعتگران صنایع‌دستی.

ساماندهی صنعتگران صنایع‌دستی در قالب تشکل‌های تعاونی و تقویت انجمن صنعتگران صنایع‌دستی.

راه‌اندازی رشته‌های علمی و کاربردی صنایع‌دستی.

تقویت بنیه صنعتگران از طریق شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی با استفاده از تسهیلات و امکانات موجود در کشور.

ارتقا کیفیت محصولات تولیدی و کمک به بازاریابی و توسعه صادرات آن به ویژه در ممالک ثروتمند عربی همسایه.

احیاء رشته‌های اصلی و بومی در مناطق و ایجاد تنوع در رشته‌های مورد توجه و علاقه جوانان.

تجهیز کارگاه‌ها و مراکز خدات صنایع‌دستی در استان‌ها و شهرستان‌ها.

کمک به توسعه بازار تولید و مصرف مصنوعات صنایع‌دستی از طریق پیگیری طرح‌های تضمین خرید بعضی از محصولات برتر و ایجاد بازارچه‌های صنایع‌دستی.

تأمین تسهیلات، کمک بهره و جوایز صادراتی برای صنعتگران و صادرکنندگان.

ارائه خدمات فنی و آموزشی به کارگاه‌های طرح‌های تولیدی بخش تعاونی و خصوصی.

برگزاری نمایشگاه و موزه‌های صنایع‌دستی، مجال تازه‌ای برای توجه بیشتر به این بخش از صنایع اقتصاد ملی فراهم کرده است.

بسیاری از کشورها از جمله هند از محل تولید و صادرات صنایع‌دستی، درآمدهای ارزی قابل توجهی به دست می‌آورند در صورتی که ایران، قابلیت‌های زیادی برای رشد و توسعه صنایع‌دستی وجود دارد و به ویژه می‌توان محصولات یگانه صنایع‌دستی کشورمان را که در دنیا خواستار زیادی دارد، احیاء و به مرحله تولید و عرضه رساند.

توجه به حضور بازاریاب‌های مجرب و فعال در سطح جهان.

ارتباطات گسترده و وسیع با مراکز صنایع‌دستی در سراسر دنیا.

توجه به بسته‌بندی جذاب با حفظ هویت صنایع‌دستی ایران با قیمت مناسب.

تبلیغات در رسانه‌های داخلی و خارجی و مدیریت‌های دقیق و کارآمد، می‌تواند زمینه را برای رشد تولیدات صنایع‌دستی و صادرات آن فراهم آورد. در میان موراد ذکر شده، تبلیغات گسترده و ترویج مصرف کالای دستی در داخل و خارج مرزهای کشور، مهم‌ترین ابزار برای حفظ و همچنین قوام صنایع‌دستی ایران محسوب می‌شود.

تهیه و گردآوری مطلب: وبلاگ فروشگاه اینترنتی پرنون

منبع: فروشگاه اینترنتی پرنون

با ارسال دیدگاه و پیشنهادات خود ما را در بهبود مطالب یاری کنید.