حکاکی روی شیشه با استفاده از کرم حکاکی

هنر قلمزنی یا حکاکی روی شیشه که به آن نقش برجسته فرانسوی هم گفته می‌شود به قرن 18 باز می‌گردد که زیرشاخه هنر شیشه‌گری محسوب می‌شود. این فرایند شامل حذف یک لایه شیشه از سطح شیشه با استفاده از مواد شیمیایی است که از شابلون یا الگو برای ایجاد طرح بر روی نواحی از شیشه که می‌خواهند طرح بر روی آن حکاکی شود، استفاده می‌‎کنند. شکل یا طرح شابلون، الگوی حک شده بر روی شیشه را تعیین می‌کند. قلمزنی روی اجسام شیشه‌ای با روش‌های مختلفی انجام می‌شود که در ادامه روش رایج حکاکی روی شیشه که با استفاده با کرم حکاکی انجام می‌شود را توضیح خواهیم داد.

کرم حکاکی شیشه چیست؟ 

روشی که در ادامه می‌خواهیم در مورد قلمزنی روی شیشه توضیح دهیم استفاده از کرم حکاکی روی شیشه است. کرم‌های حکاکی روی شیشه حاوی مواد شیمیایی مانند هیدروژن فلوراید و سدیم فلوراید هستند. هنگام استفاده از این مواد شیمیایی حتما باید از تجهیزات ایمنی مناسب استفاده کنید زیرا می‌توانند برای سلامتی شما خطرناک باشند. دلایل زیادی برای حکاکی طرح‌ها روی شیشه به جای روش‌های دیگر مانند استفاده از برچسب وجود دارد. در زیر فهرستی از مزایا و معایب وجود دارد که به شما کمک می‌کند تصمیم بگیرید که آیا استفاده از روش حکاکی روی شیشه با استفاده از کرم انتخاب مناسبی برای پروژه شما است یا خیر. 

وسایل مورد نیاز برای حکاکی شیشه

قبل از این که به نحوه انجام حکاکی روی شیشه بپردازیم، چند وسیله ضروری برای شروع کار وجود دارد که باید آن‌ها را تهیه کنید. برای انجام کار به کرم حکاکی شیشه نیاز دارید. در ادامه شما را با بهترین برند کرم حکاکی روی شیشه و همچنین برخی محصولات دیگر که به شما کمک می‌کند تا قلمزنی روی شیشه را انجام دهید، آشنا خواهیم کرد.

• دستکش نیتریل
• شابلون
• کاغذ تماسی
• کرم حکاکی شیشه
• قلم مو
• ایزوپروپیل الکل
•  دستمال
• نوار چسب
• ظرف شیشه‌ای
• چاقوی کاردستی یا پلاتر Cricut

بهترین برند کرم حکاکی شیشه چیست؟ 

کرم حکاکی شیشه‌ای برند ARMOUR ETCH بهترین انتخاب برای حکاکی روی شیشه است. این کرم حکاکی به شما امکان می‌دهد طرح‌های دائمی روی شیشه‌هایی مانند پنجره‌، آینه‌ و ظروف شیشه‌ای آشپزخانه ایجاد کنید. کرم به صورت غلیظ است و حالت خمیری دارد که باعث می‌شود به راحتی روی سطوح شیشه‌ای بچسبد. فرمول تخصصی این کرم باعث می‌شود که به سرعت روی کار عمل کند و به محض برخورد با شیشه، به سرعت شروع به تراشیدن سطح شیشه می‌کند.

نحوه ساخت شابلون برای حکاکی روی شیشه 

قبل از این که حکاکی روی شیشه را انجام دهیم، باید یک شابلون درست کنیم. شابلون به عنوان یک ماسک یا پوشاننده عمل می‌کند. مناطقی که زیر شابلون هستند از کرم حکاکی شیشه محافظت می‌شوند و قسمت‌هایی که از شابلون پیدا هستند با استفاده از کرم، حکاکی می‌شوند. شابلون شما باید به صورت الگو یا تصویری بریده شود که می‌خواهید روی شیشه حک شود. این کار را می‌توان با استفاده دست یا با دستگاه برش لیزر انجام داد که در ادامه هر کدام از این روش‌ها جداگانه توضیح داده شده‌اند.

ساخت شابلون حکاکی شیشه با دست

برای برش الگو یا شابلون حکاکی شیشه با دست باید از چاقوی کاردستی (hobby knife) استفاده کنید. الگوی مورد نظر را باید روی کاغذ مشخص کنید و از یک چاقوی سرگرمی برای برش قسمت‌هایی که می‌خواهید حذف شود، استفاده کنید. روی شابلون نوارچسب بزنید و روی تخته برش بزنید تا از لغزش در اطراف آن جلوگیری شود.

نحوه برش شابلون حکاکی شیشه با استفاده از دستگاه برش لیزر Cricut

در این بخش قصد داریم شما را با نحوه برش شابلون‌های حکاکی شیشه با دستگاهبرش لیزر Cricut آشنا کنیم. اگر این دستگاه را نداریدهمچنان می‌توانید روی شیشه را با استفاده از یک شابلون دست‌ساز حکاکی کنید. اگر این کار بیش از حد برای شما سخت به نظر می‌رسد، می‌توانید شابلون‌های آماده را از مغازه‌های عرضه‌کننده لوازم هنری خریداری کنید که استفاده از آن‌ها بسیار راحت است.

یک جایگزین آسان برای فرآیند دستی تولید شابلون، استفاده از پلاتر Cricut است. از نرم‌افزار فضایی Cricut Design برای ایجاد شابلون خود یا انتخاب طرح از کتابخانه Cricut Access استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که فضای کافی در اطراف طرح در نظر گرفته شده است.

پس از تصمیم‌گیری در مورد طرح دلخواه خود، کاغذ مخصوص را در دستگاه Cricut بارگذاری کرده و روی گزینه "ساخت آن" کلیک کنید. اگر طرح شما روی صفحه‌نمایش صحیح به نظر می‌رسد، روی ادامه کلیک کنید. در پنجره بعدی مطمئن شوید که "فهرست همه موارد" را انتخاب کرده‌اید و سپس روی "stencil vinyl" کلیک کنید. پس از اجرای این مراحل طرح مورد نظر شابلون خود را به صورت برش خورده دریافت می‌کنید.

مراحل حکاکی روی شیشه با استفاده از کرم حکاکی

مراحل زیر شما را در فرایند حکاکی شیشه راهنمایی می‌کند، خواه می‌خواهید حکاکی روی شیشه را روی جام انجام دهید یا پنجره‌ها یا آینه‌های شیشه‌ای را حکاکی کنید. با این حال توجه به این نکته ضروری است که برخی از شیشه‌های پیرکس به درستی حکاکی نمی‌شوند زیرا در حرارت زیاد مقاوم شده‌اند و می‌توانند در برابر کرم حکاکی شیشه مقاوم کنند. اگر برای اولین بار است که می‎خواهید بر روی شیشه حکاکی یا قلمزنی انجام دهید، باید با حکاکی بر روی یک جسم شیشه‌ای کوچک شروع کنید. برای افرادی که مبتدی هستند، حکاکی کردن بر روی اجسام شیشه‌ای منحنی، مانند لیوان دشوار است.

نکته: ترتیب مراحل زیر به صورتی است که فرد قصد داشته باشد شابلون یا الگو حکاکی روی شیشه را با دست درست کند.

1- چسباندن کاغذ بر روی سطح صاف

 کاغذ تماسی نوعی کاغذ براق است که پشت آن یک کاغذ دیگر به صورت برچسب قرار دارد و اصولا به صورت رول به فروش می‌رسد که شما از این نوع کاغد به عنوان شابلون برای حکاکی روی شیشه استفاده خواهید کرد. یک تکه کاغذ تماسی را ببرید و روی سطح صاف بچسبانید و لبه‌های کاغذ تماسی را با نوارچسب روی میز یا سطح صاف بچسبانید. در این مرحله نباید جلد شومیزی یا برچسب کاغذ تماسی را از آن جدا کنید.

2- رسم یا انتقال طرح موردنظر بر روی کاغذ

تصویری را که می‌خواهید روی ظرف شیشه‌ای حک شود را بر روی سطح کاغذ تماسی بچسبانید یا آن تصویر را بکشید سپس تصویر را در اندازه مورد نیاز برش دهید. تصویر موردنظر باید کوچک‌تر از اندازه کاغذ باشد تا هنگام برش کاغذ فضای کافی برای برش طرح وجود داشته باشد.

3- برش طرح

طرح را با چاقو کاردستی یا تیغ برش بدهید. نحوه برش طرح این گونه است که از جزئیات داخلی طرح شروع به برش کنید و به سمت لبه‌های خارجی طرح حرکت کنید سپس ما بقی اضافه کاغذ که در لبه‌های طرح قرار دارد را برش دهید. در نهایت چسبی را که به روی سطح کار چسبانده‌اید، جدا کنید و طرح برش خورده را از روی میز بردارید.

4- تمیز کردن شیشه

پس از این که شابلون موردنظر شما آماده شد تمیز کردن جسم شیشه‌ای که قرار است بر روی آن حکاکی انجام شود، بسیار مهم است. این امر چسبندگی شابلون بر روی کار را افزایش می‌دهد و از خزیدن (لغزیدن) شابلونبر رویشیشه جلوگیری می‌کند. اگر روغن یا چربی روی شیشه وجود داشته باشد در برابر کرم حکاکی شیشه مقاومت می‌کند و تصویر شما را خراب می‌کند. شیشه را با یک حوله کاغذی آغشته به ایزوپروپیل الکل تمیز کنید. برای پاک کردن الکل اضافی از یک حوله کاغذی خشک استفاده کنید. این دستمال باید هرگونه چربی و اثر انگشت را از سطح شیشه پاک کند. اگر با قطعات شیشه‌ای قدیمی و کثیف سروکار دارید، باید از قبل آن را با آب و صابون بشویید.

5- قرار دادن طرح بر روی ظرف شیشه‌ای

 جلد شومیز (قسمت برچسب‌دار) کاغذ تماسی را جدا کنید و طرح را روی قسمت مورد نظر در ظرف شیشه‌ای فشار دهید تا بچسبد. سعی کنید طرح را تا حد ممکن به صورت صاف و یکدست بر روی ظرف قرار دهید و مطمئن شوید که هیچ گونه چین یا حبابی در آن وجود ندارد. در صورت وجود چین و چروک روی شابلون، کرم حکاکی می‌تواند به زیر شابلون نفوذ کرده و طرح شما را خراب کند

6- استفاده از کرم حکاکی بر روی شیشه

بعد از این که شابلون را بر روی شیشه ثابت کردید باید فرآیند حکاکی را آغاز کنید اما قبل از شروع باید عینک ایمنی، دستگاه تنفس و دستکش نیتریل را بپوشید و مطمئن شوید که در یک منطقه با تهویه خوب کار می‌کنید چون کرم حکاکی اسیدی است و در صورت برخورد به پوست می‌تواند باعث سوختگی و تحریک پوست شما شود. قبل از استفاده از کرم حکاکی برچسب روی آن را بخوانید تا از دستورالعمل‌ها یا اقدامات احتیاطی خاصی که باید متناسب با برند کرم حکاکی خود انجام دهید، مطلع شوید.

با استفاده از یک قلم مو، یک لایه ضخیم از کرم حکاکی را روی سطح شابلون پهن کنید. کرم را با قلم‌مو صاف کنید تا به صورت یکدست و یکنواخت تمام طرح را بپوشاند. کرم حکاکی به محض برخورد با شیشه شروع به واکنش می‌کند. با استفاده از قلم مو، کرم حکاکی را در تمام نواحی پوشش دهید و مطمئن شوید تمام گوشه‌های طرح با کرم حکاکی پوشش داده شده‌ است.

7- قرار دادن کرم حکاکی به مدت 3 - 5 دقیقه بر روی ظرف

ظرف شیشه‌ای را که بر روی آن کرم حکاکی قرار داده‌اید بر روی میز قرار دهید تا به سطح کرم ضربه‌ای وارد نشود. اجازه دهید کرم حکاکی شیشه به مدت سه الی پنج دقیقه روی طرح شابلون بماند پس از چند دقیقه کرم با شیشه واکنش نشان می‌دهد و مناطقی از شیشه که روی آن کرم قرار گرفته است به صورت مات در می‌آید.مراقب باشید آن را زیاد نگذارید بماند زیرا کرم حکاکی در زیر شابلون شروع به تراوش (پس دادن) می‌کند و در نتیجه خطوط تار می‌شود.

8- شستشو کرم حکاکی و جدا کردن شابلون از ظرف

بعد از این که به مدت کافی اجازه دادید تا کرم حکاکی روی ظرف شیشه‌ای بماند و اثر خود را اعمال کند سپس باید ظرف را زیر آب سرد بشویید تا باقی مانده کرم حکاکی برداشته شود (نکته: اگر جنس سینک شما از چینی یا سرامیک است هنگام شستن ظرف که بر روی آن کرم حکاکی قرار دارد حتما یک ظرف یا پارچ زیر دست‌تان قرار دهید چون کرم حکاکی شیشه به سطوحی از جنس چینی و سرامیک آسیب می‌زند). بعد از این که شیشه را کاملاً شستشو دادید بررسی کنید که در همه سطوح ظرف، کرم حکاکی اثر خود را گذاشته است یا میراگر احساس می‌کنید که فرآیند حکاکی مجدد باید تکرار شود، می‌توانید یک لایه دیگر از کرم حکاکی را بر روی شیشه بمالید اما مراقب باشید با گذاشتن طولانی مدت کرم حکاکی بر روی شیشه، کرم به زیر شابلون نفوذ می‌کند و تصویر را خراب می‌کند.

اگر احساس می‌کنید تصویر به اندازه کافی بر روی ظرف حک شده است، می‌توانید شابلون را برداشته و شیشه را با آب و یک اسفنج شستشو دهید. ظروف شیشه‌ای حکاکی شده شما قابل شستشو در ماشین ظرف‌شویی هستند و تا زمانی که به آن‌ها ضربه وارد نشود و نشکنند، دوام خواهند داشت. روش حکاکی یا قلمزنی بر روی شیشه با استفاده کرم حکاکی بر روی تمام پروژه‌های حکاکی، شیشه و آیینه قابل استفاده است اما استفاده از این روش برای طرح‌های بزرگ مانند درها یا پنجره‌ها ایده‌آل نیست.

نکات و ترفندهای حکاکی شیشه

از آنجا که این فرایند بسیار ظریف و دشوار است، ما بهترین راهنمایی‌ها و ترفندهای خود را برای حکاکی روی شیشه جمع‌آوری کرده‌ایم تا در این زمینه به شما کمک کنند، برخی از این نکات و ترفندها عبارتند از:

• مطمئن شوید که شیشه و شابلون، هر دو در دمای اتاق هستند. اگر شیشه یا شابلون سرد باشد، ممکن است شابلون به درستی به شیشه نچسبد. شابلون را بین کف دست خود گرم کنید تا گرم شود.
•  توصیه می‌شود کرم حکاکی شیشه را به مدت یک دقیقه روی شیشه بگذارید. با این حال، ممکن است بخواهید این زمان را به پنج دقیقه افزایش دهید تا به تصویر حکاکی شده مشخص‌تری برسید؛ اما باید مراقب باشید که کرم حکاکی را زیاد نگذارید بماند زیرا ممکن است کرم به زیر شابلون نفوذ کند و باعث خراب شدن طرح شما شود.
• اگر شابلون شما صاف نیست و چین‌وچروک دارد، بهتر است که شابلون را بردارید و یکی شابلون دیگر برش دهید. حباب‌هایی که در زیر شابلون ایجاد می‌شوند مشکل‌ساز نیستند اما چین‌وچروک‌ها می‌توانند به کرم حکاکی در زیر شابلون شما نفوذ کنند.
• اگر دوست دارید اثر خاص و خارق‌العاده‌ای خلق کنید، می‌توانید به شیشه‌های حکاکی شده خود رنگ بزنید.
• وقتی طرح‌ها را روی بشقاب‌ها و کاسه‌های شیشه‌ای حکاکی می‌کنید، طرح را به قسمت زیر شیشه بچسبانید چون تمیز کردن بخش‎‌هایی از شیشه که حکاکی شده دشوار است و این امر باعث می‌شود که در ناحیه‌های حکاکی شده از جمع‌آوری لکه‌های مواد غذایی جلوگیری شود.

سوالات متداول در مورد هنر حکاکی شیشه

آیا می‌توان بر روی انواع شیشه‌ها حکاکی انجام داد؟

 انواع شیشه‌ها را می‌توان حکاکی کرد. با این حال، برخی از انواع شیشه مانند پیرکس به درستی حکاکی نمی‌شوند چون پیرکس با استفاده از حرارت زیاد مقاوم شده است که در برابر کرم حکاکی شیشه مقاومت می‌کند.

آیا می‌توان بر روی شیشه‌های رنگی حکاکی انجام داد؟

شیشه‌های رنگی به راحتی قابل حکاکی هستند. حکاکی شیشه‌های رنگی به راحتی انجام می‌شود چون کنتراست (تضاد) قابل توجهی بین نواحی حکاکی شده و حکاکی نشده ایجاد می‌کند. این نکته هم در نظر داشته باشید، شیشه‌هایی که دارای روکش رنگی هستند در برابر کرم حکاکی شیشه مقاومت می‌‌کنند و شما نمی‌توانید آن‌ها را حکاکی کنید.

آیا حکاکی شیشه را ضعیف می‌کند؟

وقتی در حال تراشیدن شیشه هستید، در اصل مقدار کمی شیشه را از سطح خارج می‌کنید. این کار می‌تواند شیشه را تا حدی ضعیف کند اما شیشه‌ای که با استفاده از کرم، حکاکی می‌شود با دست و ماشین ظرف‌شویی قابل شستشو است.

آیا می‌توان اشتباهات پیش‌آمده هنگام حکاکی بر روی شیشه را برطرف کرد؟

حکاکی بر روی شیشه دائمی است و محو کردن آن غیرممکن است. تنها راه برای اصلاح اشتباهات حکاکی این است که روی نواحی حک شده، حکاکی کنید. استفاده از یک مقدار لاک ناخن شفاف (برق ناخن) می‌تواند، ناحیه‌ای که به اشتباه حکاکی شده است را کمی پوشش بدهد.

آیا شیشه‌های حکاکی شده نیاز به آب‌بندی دارند؟

نیازی به آب‌بندی (آب‌بندی شیشه با استفاده از چسب مخصوص انجام می‌شود) شیشه‌های حکاکی شده نیست. حکاکی بر روی شیشه دائمی است و نیاز به مراقبت زیادی ندارد. هنگام حکاکی شیشه، همیشه طرح را در آن قسمت شیشه که غذا یا نوشیدنی قرار نمی‌گیرد، حک کنید، زیرا تمیز کردن قسمت‌های حکاکی شده به دلیل تراش‌های ایجاد شده، ممکن است دشوار باشد.

امکان حکاکی بر روی شیشه‌های آینه‌ای وجود دارد؟

 حکاکی بر روی شیشه‌های آینه‌ای (شیشه رفلکس) به شرطی که از شیشه ساخته شده باشد و روکش نباشد، امکان‌پذیر است. مزیت حکاکی بر روی شیشه‌های آیینه‌ای این است که به دلیل زمینه بازتابنده یا قابل انعکاسی که دارند، کنتراست (تضاد) بهتری نسبت به حکاکی بر روی شیشه‌های معمولی ایجاد می‌کنند.

آیا طرح حکاکی شده بر روی شیشه به مرور زمان از بین می‌رود؟

حکاکی شیشه یک روش دائمی برای تزئین شیشه است و طرح حکاکی شده از بین نمی‌رود. اگر به دنبال تزئین شیشه به صورت موقت هستید، می‌توانید برچسب‌های مات آماده خریداری کنید و به روی سطح شیشه بچسبانید که ظاهری مشابه شیشه‌های حکاکی شده دارند اما حذف آن‌ها آسان است.

تهیه و گردآوری مطلب: وبلاگ فروشگاه اینترنتی پرنون

منبع: fluid-painting.com ،wikihow.com

 با ارسال دیدگاه و پیشنهادات خود ما را در بهبود مطالب یاری کنید.